Borsada yatırım yapacak olanlar için teknik analiz nedir ve neden önemlidir? Teknik analiz mi yoksa temel analiz mi borsa yatırımcıları için daha isabetlidir?

Borsada ilk defa yatırım yapacaklar için en önemli soru işaretlerinden biri teknik analiz nedir sorusu. Birçok çizgi ve çubuktan oluşan bu karmakarışık teknik analiz grafiklerinin ne anlama geldiğini borsaya yatırım yapmak isteyen birçok kişi merak eder.
Daha önceki makalelerimizde borsada yatırım yapmak isteyenlerin hisse seçmek için öncelikle temel analizi kullanması gerektiğini ve doğru hisseyi doğru fiyatla almak açısından temel analizin öncelikli olduğunu yazmıştık.

Peki doğru satın almak veya ortak olmak için doğru şirketin hisse senedini buldunuz diyelim. Temel analizle yatırım yapılabilecek en doğru şirketi belirlediniz. Şimdi en büyük işareti şu: Bu hisseyi hangi fiyattan ve ne zaman almalıyım.
İşte teknik analizin püf noktası borsa yatırımcıları açısından bu noktada ortaya çıkıyor.
Temel analizle belirlediğiniz doğru hissenin  alım zamanlamasını temel analizle bulmanız çok kolay değildir. İşte burada devreye teknik analiz girer ve size bir hisse senedini yanlış fiyattan almama, yani daha satın alırken zarar ettirmeme konusunda yardımcı olur.

Eğer bir şirketin hisse senedi ister borsadaki genel düşüş trendiyle, isterse şirketle ilgili konjonktürel bir gelişme nedeniyle düşüş trendindeyse, bu durumda hisse senedini alır almaz düşüş yaşayıp öncelikle şaşkınlık yaşayabilirsiniz. Gerçi bir hisse senedini satmadığınız sürece asla bir zarar sözkonusu değildir fakat hisseyi doğru zamanda almak, kar elde edebilmeniz için oldukça önemlidir.
Ya da bir şirketin hisse senedi şirketin aldığı bir ihale haberiyle yükselişe geçmiş ve aşırı fiyatlama noktasına gelmiş olabilir. Bu durumda şirketin hisse fiyatlarında piyasa psikolojisiyle geçici bir balon oluşabilir. İşte bu balonun en tepe noktasında hisse senedini alırsanız, sonrasında yaşanabilecek düzeltme yani hisse fiyatlarının geri çekilme sürecine yakalanıp, alır almaz hisse senedinde kağıt üzerinde zararla karşı karşıya kalabilirsiniz.

İşte bu kararı vermenizi sağlayacak olan teknik analizdir. Teknik analiz aynı zamanda aldığınız hisse senedini satmaya karar verdiğinizde de satılabilecek en iyi zamanı tespit etmeniz konusunda size yardımcı olacaktır.

Aslında temel olarak bakıldığında teknik analiz, bir hisse senedine yatırım yapanların psikolojisini gösteren bir grafiktir. Hisse senedini alan ve satanların hangi fiyatlarda nasıl davrandığını gösterir ve temel olarak aynı fiyatlara gelindiğinde yatırımcıların benzer bir psikolojiyle davranacağı varsayımına dayanır. Teknik analiz grafikleri örneğin  hisse senedi belli fiyat eşiklerinin altına düştüğünde o hisse senediyle ilgili bir panik havası yaşanabileceğini, ya da belli fiyat eşiklerinin üzerine çıktığında ise aşırı heyecan nedeniyle fiyatlarda daha sert yükselişlerin beraberinde gelebileceği konusunda da uyarılar içerir.
Aynı örneğin tam tersi de geçerlidir. Örneğin belli eşiklere gelen şirketlerin hisse senetlerine talep gelip hisse fiyatlarının yükselebileceği ve yatırımcıların o fiyattan o hisse senedini gözü kapalı alabileceği gibi, belli fiyat seviyelerine yükseldiğinde de yatırımcıların daha fazla yükseliş için bir sebep kalmadığı inancıyla ellerindeki hisse senetlerini satabileceği konusunda da öngörüler ortaya koyabilir.

TEKNİK ANALİZ NEDİR? 

İş hayatında en kısa zaman dilimi içinde, en iyi zamanlamayı yaparak, en iyi sonucu elde edebilmek çok zordur. Finansal piyasalarda Teknik Analiz yöntemini kullanarak en iyi zamanlamayı yaparak en kısa zaman dilimi içinde en iyi sonucu elde etmek mümkün olabilir mi? İyi bir Teknik Analizciysek “ne kadar çok zamanımız olursa, o kadar fazla getiri elde ederiz” demek yanlış olmayacaktır. Kısacası Teknik Analiz yöntemi zamana karşı yarışta en iyi yöntemdir. Zamanında, en iyi sonucu, en kısa sürede yakalamaktır, zamanlama her şeydir.

Finansal piyasalarda bir pozisyonu açtıktan en kısa süre sonunda kar edebiliyorsak, bu büyük bir başarıdır. Başarılı pozisyon açmak ve kapatma zaman aralığımız ne kadar kısa ise o kadar çok para kazanırız diyebiliriz.

Bunu da ancak Teknik Analiz ile yapmak mümkündür.

Öncelikle yatırımcı veya uzman profilini bilmelidir.

Yatırımcı hangi vadeci olduğunu bilirse en büyük sorun çözülmüş demektir.

Günlük trade mi (Alım-Satım) yapıyorsunuz? O zaman bir gün içinde piyasalarda oluşan en ufak fiyat hareketini bile çok ama çok yakından izlemelisiniz.

Gün içinde işlem yapıyorsanız, öncelikle grafiklerinizi 5 dakikalık periyotlardan 20 dakikalık, 60 dakikalık, 2 saatlik ve 1 seanslık grafıklerin ne durumda olduğunu görerek hareket etmelisiniz. Grafik görüntülerinizi bu periyotlara göre ayarlamalısınız.

Eğer ‘ben alıp beklerim, uzun vadeciyim’ derseniz onun için dahi bir zaman aralığı ve grafik düzeni vardır. Ama ‘Warren Buffet uzun vadede alıp kazanmış’ diyerek 2, 3, hatta 5 yıl beklerim ama para kazanırım derseniz, yanılabilirsiniz. Girişte de belirtildiği gibi her şey zamanlamadır.

Örneğin, 2000 yılında BIST 100 endeksinden bir hisse alıp kenara attıysanız hisseniz ancak 4.5 yıl hatta 5 yıl sonra aldığınız maliyet noktanıza gelmiştir. Yani kısacası 4.5-5 yıl bekleyip kar edemedeğinizde uzun vadeli yatırım demek yanlış olacaktır.

Başka bir örnek daha vermek gerekirse, 2003 yılı ortalarında hisse senedine yatırım yapan birinin 1.5 yıl sonunda yüzde 100 para kazanmış olduğunu görmekteyiz. “Peki biz en iyi zamanlamayı nasıl yapabiliriz?” diye sorduğumuzda, Teknik Analiz bu sorunun cevabını verebilecek en iyi yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır.

Teknik Analiz

Geçmişte oluşmuş fiyat hareketlerinin gelecekte de oluşabileceği varsayımı üzerine çalışan bir analiz yöntemidir.

Finansal piyasalarda fiyatlarda ya da işlem miktarında meydana gelen değişmelerin grafiklerin oluşturduğu şekillerle (formasyonlar) açıklanması ve trendlerin son durumu ile geleceğe yönelik trend belirleme aracıdır, diyebiliriz.

Teknik Analiz, yalnızca fiyat hareketlerinin dikkate alındığı bir analiz yöntemidir.

Geçmişi ise, 1700’lü yıllarda Japon pirinç tacirlerinin günlük pirinç alış satışlarını bir düzen içinde işlemleri ile ortaya çıkmıştır.

Adeta günlük işleyen hareketlilikte alış-satış, hacim-günün en düşük fiyat seviyesi, en yüksek fiyat seviyesi ve günün kapanışı olarak belirlemeleri bugunkü Teknik Analizin ilk temellerini oluşturmuştur.

Tabi ki günlük oluşan bu fiyat hareketlerinin raporları sonradan kağıda çizgisel bir biçimde dönüştürmeleri neticesinde ilk Teknik Analiz, grafikler ortaya çıkmış ve sonucunda 1900’lü yılların başında ABD’li Charles Dow bu çizgisel grafikleri bir düzene koyarak Dow teorisini çıkartmış ve ardından bu fiyat hareketlerinden trendleri çıkartmıştır.

Teknik Analiz şirketlerin bilançolarını diğer finansal enstürmanların, Paritelerin, Tahvillerin, Emtiaların, temel gerekçelerinin neler olduğu veya değiştiğini ya da ekonomik verilerin ne yöne gittiğini dikkate almaz ve zaman zamanda önemli olmadığını işleyişi içinde isabetli tahminleri ile kanıtlamaya çalışır. Tabi ki amacı bu değildir, amacı tamamen piyasa fiyatlamalarından ve dalgalanmalardan faydalanmak ve kazanç sağlamaktır.

Biraz bu bakış açısı diğer anali yöntemlerini dikkate almamak ve dışlamak gibi gözükse de her analiz yönteminin kendine has özellikleri, kriterleri vardır ve kanıtlanmıştır.

TEKNİK ANALİZ NEDİR? DOW TEORİSİ NE DEMEKTİR?

Wall Street Journal’ın ilk editörü olan Charles Dow’un düşünceleri modern Teknik Analiz temellidir. Bu düşüncelerin temelinde 3 ana fikir yatmaktadır:

Fiyatlar piyasadaki güçlerin kapsamlı bir yansımasıdır. Verilen herhangi bir zamandaki tüm piyasa bilgileri ve piyasadaki güçler fiyatlara yansır.

Trendlerin geri dönüşünü tespit etme odaklı bir yöntem olduğu için, bir pozisyona giriş zamanını saptamak Teknik Analizle çok daha kolaydır.

Fiyat hareketleri zaman içinde kendini tekrarlar.

TEKNİK ANALİZ NEDİR? TEKNİK ANALİZDE NEDEN ÇİZGİLER VARDIR

Çünkü zaten trendleri oluşturan güç, temel gerekçeler, grafiklere trend olarak yansır der. Bir yerde arz veya talebin yansıması grafiklerde kendini göstermektedir. Teknik Analize göre bu veriler trend ve formasyonlar olarak yansır. Teknik analist ise bu durumdan çıkarımlar yaparak bir şeylerin olacağını, olmakta olduğunu veya olduğunu gördüğünü söyler. Fiyatlar oluşma aşamasındayken grafik ve fiyat hareketleri ile söyler.

Her bir fiyat dalgalanmasının bir anlamı ve bir temel gerekçesi mutlaka vardır, ama teknik bu nedenlere bakmaz, asıl Teknik Analizin içinde bulunduğu durumun neyi ifade ettiğini, trendin durumunu ve trendin bir sonraki adımını yüksek yüzde ile belirlemeye çalışır.

Bu nedenle Teknik Analiz Temel Analizin her zaman ne yapmak istediğini çizgilerin (grafiklerin) hareketlerinde, trendlerinde ve o trend hareketinden o anda faydalanmak için arar. Fiyat hareketini sorgular veya trendin içinde olarak ‘neden yükseldi, neden düştü?’ demez. Sadece fiyat hareketinden faydalanmaya çalışır. Tabii ki finansal piyasalarda yatırımları olanlar, para kazanmak için mi bulunurlar, yoksa macera aramak için mi? Çoğunlukla maalesef yatırımcılar farkına varmadan, bilinç altında macera aradıklarının farkına, birikimlerini kaybettiklerinde varırlar.

Teknik analistin tüm dikkati, fiyat hareketlerine, trendlere, senedin arz ve talebi ile grafiklere odaklanmıştır. Şirketin (borsa), emtianın (reel sektör), ülkenin (pariteler) temel gerekçeleri değil fiyat hareketleri ve trendleri, performansları önemlidir.

Her ne kadar bir falcılıkmış havası estirilse de, bir çeşit kehanetmiş gibi bakılıyor olsa da, Teknik Analiz aslında olacak olanı diğer araştırma yöntemlerinden çok, yüksek yüzde ile söyler. İyi bir Teknik Analiz zaten bunu söylemelidir.

Teknik Analiz, aynı zamanda geçmiş veriyi, bugün olmakta olanı yorumlayarak olası gelecekleri tahmin etmeye çalışmaktadır.

TEKNİK ANALİZ NEDİR? TEKNİK ANALİZ NE AVANTAJLAR TAŞIR

Temel Analizden çok daha az bilgiye ihtiyaç duyulur.

Bir teknik yatırımcı fiyatlardan ve işlem hacimlerinden gerekli tüm bilgileri edinebilir.

Teknik Analiz yapmak için Şirketin (borsa), emtianın (reel sektör), ülkenin (pariteler) fiyat hareketleri ve trendlerin performansları önemli olduğu gibi, gün içindeki fiyat hareketlerini gösteren grafikler kullanılır.

TEKNİK ANALİZ NEDİR? GRAFİK TÜRLERİ!

Çubuk grafikler

Çizgi grafikler

Nokta ve şekil grafikleri

Mum grafikleri

Ülkemizde ve dünyada en çok çubuk (bar charts) grafikler kullanılarak Teknik Analiz yapılmaktadır. Çubuk grafikler; senedin gün içinde gördüğü en yüksek ve en düşük alım satım fiyatı ile kapanış fiyatını ve ortalamasını içeren günlük çizilen çubukların bir araya gelmesi ile oluşur.

Teknik Analiz Türkiye'de son 15 yıldır kullanılan bir analiz yöntemi olmuştur. Teknik Analiz bir geleceği kestirme yöntemi ve yüksek yüzdeli tahmin üzerine yoğunlaşılarak yapılan bir analizdir.

Teknik Analizin amaçlarından en önemlisi ve Teknik Analizi farklı kılan yön, piyasanın dengelerinin ne yönde değişmekte olduğunu tahmin etmek ve içinde bulunulan trendi belirleyebilmektir.

Fiyat değişimlerine, işlem hacimlerine bakıp değerlendirerek, dönüşlerin gerçekleşme olasılığının yüksek olduğu seviyeleri tespit etmeye çalışır, formasyonlar (grafiksel şekilleri) dikkate alır, piyasada geçmişte oluşan fiyat verilerini dikkate alır.

Fiyat hareketleri grafikleri üzerinde istatistik ve çizgi çalışmaları yapılır ve fiyatların ne yöne gitmekte olduğu, trend tespiti, hangi fiyat seviyelerinde yükseliş ya da düşüşler olduğu, fiyat duraklamaları ve ardından geri dönme olasılığının arttığını tespit edilmeye çalışılır.

TEKNİK ANALİZ NEDİR? TEKNİK ANALİZ YÖNTEMLERİ NELERDİR?

Teknik Analiz Akımları (Trendler)

Fiyat grafiklerinde oluşan yükselen ve alçalan fiyatların takibine dayanan yöntemdir.

Yükselen Akım (Yükselen Trend)

Öncelikle doğru olan iki dip tespit edilmelidir.

Bu dipleri destekler bir önceki fiyat dalgalanmasının neyi bize işaret ettiği çok önemlidir. Formasyolar, dip formasyonları, Akümilasyon toplama safhası çok önemli indikatör olacaktır. Yani bir önceki fiyata dalgalanması neyse, bir sonrakini tahmin etmemiz işimizi kolaylaştıracaktır.

Fiyat hareketlerinin tespiti için yükselen trendde ilk dip ve yükselen trend çizmek için ikinci dip ama ikinci dip birinci dip üzerinde olmalıdır. (Yukarıda ifade ettiğimiz üzere bir formasyon tespiti işimizi ve tahminimizi oldukça yükseltecektir.)

Fiyat dalgalanması sonucu düşüyorsa ancak önceki dip üzerinde kalıyorsa, destek bölgesinden geri dönüp yükselmeye başlıyorsa, yükseliş trendinin - akımının sürdüğü bellidir zaten.

Yükselen trend tespitinde ilk olarak dip sürecini bulmak önemlidir. Dip sürecinde çok önemli dönüş formasyonları dikkat çeker.

Yükselen trend başlangıç aşamasında ilk olarak,

Çift dip formasyonu

Ters omuz baş omuz formasyonu

Yassı taban formasyonu

Üçlü dip formasyonu

Çanak formasyonu

Bu formasyonların yukarı geçilmesi ile yükselen trend başlamıştır artık. Akım trend çizgileri tespit edildikten sonra diplerin oluştuğu bölgelerde almak, zirvelerin yapıldığı yerlerde ise satmak doğru karar olacaktır.

Düşüş Trendi Akımı

Fiyatlar sürekli bir şekilde aşağı doğru dalgalanır. Arada sırada küçük yükselişler olsa bile genel akım aşağı doğrudur. Satış fırsat formasyonu tespit ettiyseniz bulursunuz, akımda tepe noktaları birbirinden aşağıda oluşur (en son tepe aşağıdadır).

Düşüş trendi başlangıç aşaması,

Çift tepe

Omuz baş omuz

Üçlü tepe

Ada dönüş (ters çanak)

Elmas formasyonu (çok rastlanılmamakla beraber oluşurlar)

Akım Devamlılık Formasyonları

Yükselen trend içinde diplerde oluşan formasyonların ardından yükseliş başlamıştır ve akabinde grafiklerde yükselen akımın (trendin) devam edeceğini gösteren fiyatlamalar, formasyonlar oluşur ve bu tespit gerçekten her teknik analistin bildiği ve bilmesi gereken yarı yol içinde bulunulan trendin akımının ne olacağını gösteren formasyonlardır (şekillerdir).

Yükselen trendin devam edeceğine dair işaretler,

Flama formasyonu

Bayrak formasyonu

Yükselen üçgen formasyonu

Alçalan takoz

Dikdörtgen

Alçalan trendlerde akımın devamını işaret eden devamlılık formasyonları ise

Ters flama

Ters bayrak

Alçalan üçgen

Yükselen takoz

Yardımcı Göstergeler (İndikatörler)

Enstrümanın fiyat hareketlerini esas alarak geliştirilmiş göstergelerdir. Aslında fiyat ne ise yardımcı gösterge de sonradan ayak uydurur. Kısacası, fiyat ne ise İndikatör de odur. Çok fazla İndikatör kullanmak iyi birşey değildir daha çok kafa karıştırabilir. Tabi ki size en çok uyan yardımcı göstergeyi en fazla 2-3 tane olmak üzere belirledikten sonra daha isabetli işlemler ve başarılı işler yaptığınızı göreceksiniz.

Yalnız, yatırım yapılan enstrümanın uyumu için zirveler ve diplerin oluştuğu seviyeler, grafikte üstte fiyat ile uyumlu olup olmadığı önemlidir. Uyumsuz ise hangi trend içindeyse olumlu veya olumsuz uyumsuzluk olarak tespit edilir ve buna göre yükselişin gerçek olup olmadığı tespit edilir. Yatırım buna göre yapılır veya satılır. Grafiklerde bolca değinmeye çalıştık.

Diğeri ise yükselen veya düşen trendin gücü konusunda bize en önemli ipucunu momentum verir, adeta hissenin trendinin gücünü yanstır.

Daha 70’e yakın İndikatör vardır ancak bunlarda temel prensip hemen hemen aynıdır. Bu nedenle işlem hacmi indikatöre zirvelerin ve diplerin aynı zamanda formasyonların son aşamalarının tespitinde işlem hacmi indikatörü önemli yer tutar.

Bir de Average True Range (Ortalama Günlük Salınım Aralığı) günlük yüzde aralığı önemlidir.

Piyasalar normal şartlarda hemen hemen belli yüzdelerde bindelerde hareket etmektedirler, normal piyasa şartları içinde isabetli tahmin yaparken bu aralıkları bilmek bize çok önemli avantaj getirecektir. Aşırı dalgalanmalarda dahi nereden alış nereden satış gelebileceğini gösterebilir.

Hareketli Ortalamalar (Moving Averages)

İniş veya çıkış akımları değişmek üzere olup olmadığına ve akımın sürekliliği içinde destek ve direnç noktalarının nerelerde oluşabileceğine dair bilgi veren bir yöntemdir. Hisse senedi fiyatlarının belli bir süre içinde aldığı değerlerin toplanıp gün sayısına bölünmesi ile elde edilir. Hareketli denmesinin nedeni ise hesaplanması için eklenen her yeni güne karşılık en eski günün fiyatının devreden çıkarılması veya etkisinin azalmasıdır. Son birkaç günlük fiyatın belli gün sayısına göre hesaplanmış bir hareketli ortalama ile karşılaştırılması fiyatların akım içindeki hareketleri hakkında önemli ipuçları verir.

MACD

MACD indikatörü esas olarak trendleri yani fiyatlarda oluşan çıkış veya iniş akımlarını inceler. Grafikler üzerinde iki hareketli ortalama uygulanır. Hareketli ortalamalar arasındaki ilişkiler incelenir. Bu ilişkilere göre al veya sat kararları verilir.

RSI – (Göreceli Güç Göstergesi)

RSI, çoğunlukla 70 ile 30 değerleri arasında hareket eder. 70'in üzerinden aşağı inerken sat komutu oluşur. Fiyat ile indikatör arasındaki uyum gerçek trendin ne olduğunu bize gösterir. Kısacası her iki götergede uyumlu olmalıdır uyumsuzluk işlerin iyi veya kötü gittiğine işarettir.

Fibonacci Yöntemi

Fibonacci sayıları kullanılarak yapılan bir analiz yöntemidir. Destek ve direnç noktalarını belirlemek için kullanılır.

Fibonacci Sayıları Nedir?

Fibonacci adında İtalyan bir matematikçi 11.yy'da bir sayı sistemi geliştirmiştir. Bu sayılar; 1,1,2,3,5,8,13,21,34,55.... diye sonsuza kadar gider. İlk iki sayı 1 olarak yazıldıktan sonra, bir sonraki sayı bir önceki sayı ile toplanır. 

Bu kural sürekli uygulanarak yeni sayılar oluşturulur. Sayılar arasında ilginç bağlantılar vardır. Bu ilginç bağlantılara sahip sayılar kullanılarak Fibonacci yayları, Fibonacci yelpazeleri ve Fibonacci geri dönüş çizgileri elde edilir. Bu çalışmaların 

temel amacı gelecekte oluşacak destek ve direnç noktalarını tam olarak belirlemektir.

Elliot Dalga Teorisi

Ralph Elliot tarafından Fibonacci sayıları kullanılarak geliştirilmiş bir yöntemdir. Fiyat dalgalanmalarını belirlemek için kullanılır. Temel olarak senetlerdeki fiyat dalgalanmalarının 5 dalga yükseliş ve 3 dalga düşüş veya tam tersi 5 dalga düşüş ve 3 dalga yükseliş şeklinde olduğu teorisinden hareket eder. Eğer bu dalgaların ritmi doğru şekilde yakalanırsa önemli tahminler yapmak mümkün olur. Oldukça kompleks bir yöntemdir. Üzerinde çalışmak için Tekniz Analize epey gönül vermiş olmak gerekir.